Kinhtetrithuc.vn – Chính phủ đồng ý với chủ trương tăng học phí đại học theo lộ trình từ năm học 2023 – 2024.
Tại hội thảo góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung về mức thu học phí tại các cơ sở giáo dục quốc dân do Bộ GD-ĐT tổ chức mới đây, ông Ngô Văn Thịnh, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính Bộ GD-ĐT, cho hay theo Nghị định 81, từ năm học 2022-2023, học phí của cơ sở giáo dục công lập tăng theo lộ trình hằng năm. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch COVID-19 nên Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 165/2022 – giữ nguyên mức học phí các cơ sở giáo dục công lập qua 3 năm học 2020-2021, 2021-2022 và 2022-2023.
Ông Ngô Văn Thịnh nhận xét việc giữ ổn định học phí đã gây khó khăn cho các cơ sở giáo dục khi cân đối nguồn lực để nâng cao chất lượng giáo dục, đầu tư cơ sở vật chất trong điều kiện kinh tế còn hạn chế, ngân sách chi thường xuyên bị cắt giảm hằng năm. Với các trường ĐH công lập, nguồn thu học phí chiếm trên 80% tổng nguồn thu của trường. Vì thế, nhu cầu được áp dụng mức thu học phí theo lộ trình quy định tại Nghị định 81 của Chính phủ là cần thiết để bù đắp chi phí hoạt động thường xuyên, nâng cao chất lượng giáo dục.
Ông Nguyễn Duy Cường, Hiệu trưởng Trường ĐH Y Dược Thái Bình, cho biết khối ngành Y Dược có mức chi phí đào tạo rất lớn. Các khoản chi thường xuyên tăng mà học phí không được tăng trong 2 năm qua đã gây rất nhiều khó khăn trong việc thực hiện hoạt động chung của trường.
Ông Lê Hiếu Giang, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP TP HCM, thông tin 86% ngân sách hoạt động của trường là từ học phí. Trường đã cố gắng điều chỉnh lương cho giảng viên để bảo đảm thu nhập tương đối nhằm giữ chân người lao động, tránh tình trạng “chảy máu chất xám”. Tuy nhiên, thu nhập của họ so với giảng viên trường tư thục vẫn tương đối thấp, nếu học phí không tăng sẽ rất khó khăn.
Hiệu trưởng một trường ĐH tại TP HCM (đề nghị không nêu tên) cho rằng tăng học phí sẽ tác động mạnh đến cơ hội tiếp cận ĐH của người học. Thế nhưng, các trường không còn cách nào khác khi đang phải thực hiện lộ trình phải bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư. Trong khi lẽ ra phải đầu tư mạnh cho giáo dục thì ngân sách nhà nước lại cắt.
“Những dự án đầu tư lớn cho nghiên cứu, phát triển khoa học cũng không có nên nhìn chung, các trường ĐH khó phát triển khoa học công nghệ, nghiên cứu chuyển giao công nghệ để đa dạng hóa nguồn thu. Do vậy, phần lớn nguồn thu của các trường vẫn đến từ người học” – hiệu trưởng này nêu thực tế.
Tăng học phí đại học nhưng cần tránh chuyển gánh nặng sang các gia đình
PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TPHCM cho hay mặt bằng học phí của các trường ĐH công của Việt Nam tương đối thấp, nhưng không hẳn ở mức đáy. Khi tăng học phí, các cơ sở giáo dục ĐH ngoài yêu cầu đảm bảo nguồn chi trên đầu sinh viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo thì còn phải phù hợp với thu nhập của người dân. Tuy nhiên, việc tăng học phí sẽ gây khó khăn cho một số đối tượng sinh viên yếu thế.
Theo ông Dũng, các trường đại học cần tiết kiệm chi tiêu và tăng nguồn thu ngoài học phí. PGS Đỗ Văn Dũng tính toán với mức thu học phí 30 triệu đồng/năm, nếu biết tiết kiệm chi tiêu, các trường vẫn có lợi nhuận. Chẳng hạn như cần có các biện pháp giảm chi thông qua chuyển đổi số, tiết kiệm điện nước, đầu tư hiệu quả, thu nhập của cán bộ giảng viên hợp lý, tăng cường vận động tài trợ từ doanh nghiệp… Cơ quan quản lý nhà nước cần phải có kênh giám sát và cảnh báo các trường.
Một báo cáo về tài chính của giáo dục ĐH tại Việt Nam do nhóm chuyên gia của Ngân hàng Thế giới thực hiện cho thấy một thay đổi quan trọng về mặt chính sách trong năm 2015 là Chính phủ đã đưa ra cơ chế để các trường ĐH công lập giảm dần phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và tăng cường chia sẻ chi phí. Chính sách này vốn chỉ có thể khả thi đối với một số ít trường ĐH có khả năng thu đủ học phí thông qua các ngành học, chương trình đào tạo có sức hút với sinh viên, kể cả chưa tính tới yếu tố bình đẳng trong tiếp cận. Trong hoàn cảnh hiện tại, Việt Nam cần đặc biệt tránh chuyển gánh nặng tài chính của giáo dục ĐH sang hộ gia đình/học sinh khi mà mức chi tiêu, đầu tư công cho giáo dục ĐH vẫn còn rất thấp; cũng như để hệ thống này quá phụ thuộc vào nguồn thu học phí trong khi nhóm hộ nghèo vẫn đối mặt với nhiều hạn chế, ràng buộc về tài chính.
Đóng góp của hộ gia đình cho giáo dục ĐH đã tăng đều đặn theo thời gian và hiện là nguồn thu quan trọng nhất của các trường đại học công lập. Năm 2017, ngân sách nhà nước cấp phát chỉ chiếm 24% tổng doanh thu của các trường ĐH công lập trong khi học phí đóng góp 57% và 19% còn lại đến từ các nguồn khác. Bốn năm sau, tức năm 2021, khảo sát nhóm cơ sở giáo dục ĐH công lập cho thấy đóng góp của hộ gia đình đã tăng vọt từ 55% lên 77% và nguồn ngân sách nhà nước giảm xuống chỉ còn tương đương 9%.
Tổng hợp
Xem thêm: