Kinhtetrithuc.vn – Hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia đang từng bước hình thành, nhưng vẫn còn một khoảng cách dài giữa chủ trương số hóa và thực tế triển khai khi nhiều địa phương vẫn đang loay hoay làm sạch, chuẩn hóa và kết nối thông tin.
Thực trạng quản lý và chia sẻ dữ liệu đất đai hiện nay
Sau hơn một thập kỷ đặt nền móng, Việt Nam đã bước vào giai đoạn quan trọng trong hành trình xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai tập trung, thống nhất và số hóa toàn quốc.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến nay đã hình thành bốn nhóm dữ liệu thành phần ở cấp trung ương, bao gồm: hiện trạng sử dụng đất, quy hoạch – kế hoạch sử dụng đất, khung giá đất và điều tra cơ bản về đất đai.
Trên toàn quốc, 34/34 tỉnh, thành phố đã triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính, với khoảng 2.342/3.321 xã hoàn thành việc số hóa bản đồ và hồ sơ đất đai. Nhiều địa phương lớn như Hà Nội, TP. HCM, Đà Nẵng, Quảng Ninh đã bắt đầu gán mã định danh thửa đất, liên kết với căn cước công dân và từng bước kết nối dữ liệu với hệ thống thuế, kho bạc, dịch vụ công quốc gia.
Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đã nhấn mạnh cơ sở dữ liệu đất đai phải là dữ liệu sống, đúng, đủ, sạch và cập nhật thường xuyên. Chỉ khi đó, dữ liệu mới phục vụ quản lý hiệu quả và giúp người dân, doanh nghiệp được hưởng lợi thực sự.
Năm 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng khi nhiều địa phương đồng loạt triển khai chiến dịch “90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai”. Hà Nội, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Phòng… đều tổ chức các đợt rà soát quy mô lớn, với mục tiêu rà quét, chuẩn hóa và cập nhật toàn bộ thông tin người sử dụng đất, ranh giới, diện tích, loại đất, hiện trạng sử dụng.
Tại Quảng Ninh, sau 3 tháng, cơ quan chức năng đã thu thập và đối soát dữ liệu của gần 230.000 trong tổng số hơn 460.000 thửa đất, đạt tỷ lệ 49,7%. Tại Hà Nội, mỗi phường, xã được yêu cầu cập nhật 100% thửa đất vào hệ thống từ 1/9-30/12/2025.
Tuy nhiên, việc “làm sạch” không dễ, do hệ thống dữ liệu gốc còn nhiều sai lệch. Không ít địa phương phải yêu cầu người dân cung cấp bản photo sổ đỏ vì dữ liệu đất đai hiện nay còn thiếu, sai lệch và chưa thống nhất. Ở nhiều nơi, hồ sơ địa chính vẫn chưa được cập nhật vào cơ sở dữ liệu đất đai của tỉnh.
Thách thức cho hệ thống dữ liệu đất đai
Trao đổi với VietnamFinance về thực trạng quản lý và chia sẻ dữ liệu đất đai hiện nay, luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, cho biết công tác quản lý, chia sẻ dữ liệu đất đai tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển biến mạnh mẽ – vừa có nhiều tín hiệu tích cực, vừa tồn tại những thách thức lớn cần tiếp tục hoàn thiện.
Trước hết, về mặt pháp lý, Luật Đất đai năm 2024 đã tạo ra nền tảng vững chắc cho quá trình số hóa và chia sẻ dữ liệu đất đai, cơ sở dữ liệu đất đai được xây dựng thống nhất, tập trung, kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu quốc gia và hệ thống thông tin của các cấp chính quyền. Đây là bước tiến lớn so với Luật Đất đai 2013, thể hiện quyết tâm của nhà nước trong việc hình thành một hệ thống dữ liệu đất đai mở, đồng bộ và liên thông đa ngành, phục vụ không chỉ quản lý hành chính mà còn cả phát triển kinh tế – xã hội.
Ở góc độ tích cực, theo luật sư Hà, nhiều địa phương đã triển khai các hoạt động số hóa hồ sơ địa chính, bản đồ địa chính, và một số ứng dụng trực tuyến giúp người dân tra cứu thông tin đất đai.
“Các nỗ lực này đã giúp rút ngắn thời gian xử lý thủ tục hành chính, tăng minh bạch và giảm bớt phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy cơ sở pháp lý đang đi vào thực tiễn, các địa phương đang chủ động thích ứng với tiến trình chuyển đổi số”, ông nói.
Tuy nhiên, luật sư Nguyễn Thanh Hà cho rằng vẫn tồn tại những hạn chế. “Việc đồng bộ và liên thông dữ liệu giữa các bộ, ngành và địa phương chưa hoàn toàn thống nhất. Một số nơi vẫn đang trong quá trình số hóa, cập nhật dữ liệu chưa kịp thời, hoặc chưa đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia. Thêm vào đó, các cơ sở dữ liệu chuyên ngành (quy hoạch, thuế, giá đất…) chưa hoàn toàn chuẩn hóa, dẫn đến khó khăn trong việc khai thác thông tin liên ngành một cách trực tiếp và tin cậy. Cơ chế pháp lý về trách nhiệm, bảo mật và chia sẻ dữ liệu cũng đang trong quá trình hoàn thiện”, ông Hà cho hay.
Ngoài ra, theo ông Hà, thể chế chia sẻ dữ liệu vẫn còn thiếu tính ràng buộc. Dù Luật Đất đai 2024 đã xác định rõ nguyên tắc liên thông, nhưng việc quy định cụ thể về quyền truy cập, cơ chế bảo mật, trách nhiệm khi chậm cung cấp hoặc cung cấp sai dữ liệu vẫn cần được hướng dẫn chi tiết bằng nghị định và thông tư.
“Hệ thống dữ liệu đất đai Việt Nam đang trên đà cải cách rất tích cực – luật đã mở đường, địa phương đang triển khai mạnh mẽ, và kết quả ban đầu là rõ rệt. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay nằm ở tính liên thông và chuẩn hóa dữ liệu giữa các ngành, các cấp. Muốn khắc phục điều này, cần vừa hoàn thiện thể chế, vừa đầu tư hạ tầng kỹ thuật và nhân lực địa chính tại cơ sở – nơi trực tiếp cập nhật và kiểm soát thông tin”, luật sư Hà khẳng định.