Kinhtetrithuc.vn – Thẻ tín dụng đã trở thành tâm điểm của thị trường tài chính tiêu dùng những năm gần đây với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Tuy nhiên, song song với xu hướng này, các thủ đoạn gian lận tài chính bằng hình thức thanh toán này lại ngày càng tinh vi và khó kiểm soát.
Thẻ tín dụng: Đa tiện ích và trở thành mục tiêu gian lận
Làn sóng thanh toán số bùng nổ trong những năm gần đây đã mở ra cơ hội tăng trưởng lớn cho các ngân hàng, từ mở rộng hệ sinh thái dịch vụ đến thúc đẩy chi tiêu không tiền mặt. Trong bối cảnh đó, cuộc đua phát hành thẻ tín dụng đặc biệt được chú trọng khi các ngân hàng muốn mở rộng mảng tài chính tiêu dùng cho khách hàng cá nhân.
Theo báo cáo về thị trường thẻ tín dụng Việt Nam của FiinGroup, tính đến hết năm 2024, có khoảng 138 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành trên thị trường, bao gồm thẻ tín dụng (credit card), thẻ ghi nợ (debit card) và thẻ trả trước (prepaid card). Dù chiếm phần lớn (89%) trong số này là thẻ ghi nợ, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng của dòng thẻ này đã chậm lại, CAGR duy trì ở mức 6,1% mỗi năm giai đoạn 2019-2024. Điều này cho thấy giai đoạn mở rộng mạnh mẽ đã qua.
Trong khi đó, thẻ tín dụng được FiinGroup đánh giá bứt phá với CAGR 19,1% mỗi năm, giúp nâng thị phần lên hơn 8%, tương đương hơn 11 triệu thẻ. Giá trị giao dịch của thẻ tín dụng đã chiếm hơn 50% tổng giá trị giao dịch thẻ tại Việt Nam, trong khi thẻ ghi nợ duy trì khoảng 30 – 35%. Thẻ tín dụng được chấp nhận tại hơn 300.000 điểm chấp nhận thanh toán và rút tiền mặt tại hơn 20.000 máy ATM trên toàn quốc.
Giới phân tích cho rằng, các chiến dịch tiếp thị trực tuyến, ưu đãi hoàn tiền và điều kiện phát hành linh hoạt, nhanh chóng đã đưa thẻ tín dụng vào vị trí trung tâm của thị trường. Thẻ tín dụng đang tăng trưởng mạnh bất chấp biến động kinh tế, hấp dẫn nhóm khách hàng trẻ nhờ đặc tính chi tiêu trước, trả sau, cùng loạt ưu đãi hoàn tiền và thương mại điện tử.
Nhiều ngân hàng cho biết đã đạt số lượng thẻ tín dụng phát hành vượt 1 triệu thẻ, đơn cử như VPBank, Techcombank, Sacombank, VIB. Trong đó, nhiều nhà băng ghi nhận donah số giao dịch thẻ tín dụng vượt 100.000 tỷ đồng như VPBank, Techcombank, VIB.
Tuy nhiên, song song với xu hướng tiêu dùng ngày càng nhiều bằng thẻ tín dụng, các thủ đoạn gian lận tài chính bằng hình thức thanh toán này lại ngày càng tinh vi và khó kiểm soát. Trong khi đó, những giải pháp hiện tại vẫn có phần đi chậm hơn so với những bước tiến về công nghệ, thủ đoạn và trình độ của tội phạm.
Trao đổi với VietnamFinance, bà Nguyễn Thị Bá Linh, Giám đốc Quản lý Rủi ro Visa Việt Nam và Lào đánh giá bối cảnh thanh toán Việt Nam đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ nhờ tốc độ số hóa nhanh và sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng. Song song với đó, các hình thức gian lận cũng ngày càng tinh vi, chuyển từ việc sử dụng thẻ trái phép sang lừa đảo – cung cấp thông tin để thực hiện thanh toán dựa trên việc khai thác sự tin tưởng và tâm lý cấp bách của người dùng.
Theo thống kê năm 2024, gian lận thẻ không có sự hiện diện của thẻ (Card-not-present), ví dụ như giao dịch trực tuyến, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng thiệt hại gian lận tại Việt Nam, chủ yếu do sự bùng nổ của thương mại điện tử và các phương thức tấn công như phishing, giả mạo danh tính và phần mềm độc hại nhắm vào kênh kỹ thuật số.
“Dù vậy, tỷ lệ gian lận chung của Việt Nam vẫn thấp hơn mức trung bình khu vực Đông Nam Á nhờ các khoản đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ bảo mật tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, phân tích hành vi và xác thực đa yếu tố. Trong bối cảnh thanh toán số tiếp tục mở rộng, việc duy trì hệ thống quản lý gian lận hiệu quả và tăng cường nhận thức cộng đồng sẽ là yếu tố then chốt để bảo vệ người tiêu dùng trước những rủi ro ngày càng phức tạp”, bà Linh cho biết.
Thiệt hại về tài chính và uy tín cho ngân hàng
Một trong những nạn nhân lớn nhất của thực trạng gian lận thẻ tín dụng phải kể đến hệ thống ngân hàng. Theo bà Linh, hệ thống tài chính đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng từ các hình thức gian lận xuất phát từ chủ thẻ, như lạm dụng quyền lợi, gian lận khuyến mãi hoặc cố tình yêu cầu hoàn tiền, cùng với sự tham gia của các nhà cung cấp dịch vụ phi pháp như đại lý thanh toán không được cấp phép hoặc trái phép.
“Những hành vi này không chỉ gây thiệt hại tài chính trực tiếp cho ngân hàng phát hành và nhà bán lẻ mà còn làm suy giảm niềm tin vào thanh toán số và dịch vụ ngân hàng”, đại diện Visa cho biết.
Theo dữ liệu từ Visa, gian lận từ phía người dùng và lạm dụng các chương trình khuyến mãi đang có xu hướng tăng mạnh, khi kẻ gian lợi dụng chương trình giới thiệu và ưu đãi bằng cách sử dụng tài khoản giả hoặc bot. Đồng thời, các nhà cung cấp dịch vụ phi pháp có thể thực hiện giao dịch trái phép, rửa tiền hoặc né tránh kiểm soát pháp lý, làm gia tăng rủi ro hệ thống.
Thiệt hại tài chính từ các hoạt động này có thể rất lớn nếu không được phát hiện sớm, kéo theo chi phí quản lý gian lận, xử lý tranh chấp và bồi thường cho khách hàng bị ảnh hưởng. Ngoài ra, rủi ro uy tín cũng ở mức cao khi các sự cố lặp lại có thể làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, gây tổn hại thương hiệu và thu hút sự giám sát từ cơ quan quản lý.
Trong vai trò là tổ chức thẻ quốc tế, Visa đang triển khai hàng loạt công nghệ giám sát tiên tiến nhằm phát hiện và ngăn chặn gian lận, đảm bảo tính toàn vẹn của hệ thống thanh toán toàn cầu. Các giải pháp trọng tâm bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI) và mô hình học máy phân tích hàng tỷ giao dịch theo thời gian thực, giúp nhận diện các mẫu bất thường và cảnh báo trước khi gian lận xảy ra. Bên cạnh đó, phân tích hành vi (behavioral analytics) theo dõi thói quen chi tiêu của chủ thẻ để phát hiện sai lệch có thể báo hiệu rủi ro.
Visa cũng thúc đẩy áp dụng xác thực đa yếu tố (MFA), bổ sung lớp bảo mật cho giao dịch trực tuyến và di động, đặc biệt trong môi trường thẻ không hiện diện. Giải pháp này giúp xác minh danh tính người dùng và giảm nguy cơ truy cập trái phép.
“Tại Việt Nam, các công nghệ này đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Hệ thống phát hiện gian lận dựa trên AI góp phần giảm tỷ lệ gian lận tổng thể, ngay cả khi khối lượng thanh toán số tăng mạnh. Phân tích hành vi giúp ngân hàng phản ứng nhanh với mối đe dọa mới, trong khi MFA tăng cường bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử và ngân hàng di động”, bà Bá Linh cho biết.
Ngoài ra, Visa cũng khuyến nghị các tổ chức tài chính thực hiện thẩm định chặt chẽ khi sử dụng dịch vụ của bên thứ ba, giám sát liên tục các mô hình giao dịch và nâng cao nhận thức của người tiêu dùng. Sự phối hợp giữa ngân hàng, cơ quan quản lý và mạng lưới thanh toán sẽ là yếu tố then chốt để bảo vệ tính toàn vẹn của hệ thống tài chính.
Theo Hải Đường / VietnamFinance
Xem thêm: