Thuế đối ứng của Mỹ: Thời điểm để Việt Nam nhìn lại chiến lược phát triển, nâng cao năng lực nội tại
Kinhtetrithuc.vn – Theo rà soát của VCCI, hơn 29% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024 là sang thị trường Mỹ. Nếu mức thuế đối ứng bị áp dụng, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị tổn thương nặng nề.
Ngày 18.4, Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo “Thuế đối ứng của Mỹ và ứng phó của doanh nghiệp Việt Nam”.
Nếu bị áp thuế, tổn thương rất nặng
Ngày 2.4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký ban hành Sắc lệnh Hành pháp áp dụng mức thuế đối ứng mới lên tất cả hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, Việt Nam là một trong những quốc gia bị áp mức thuế cao nhất, lên tới 46%.
Đây là một bước ngoặt lớn trong chính sách thương mại quốc tế của Mỹ, thể hiện xu hướng bảo hộ, đơn phương và khó lường trong điều hành chính sách thuế quan.
Mặc dù phía Mỹ đã tuyên bố tạm hoãn áp dụng thuế riêng trong vòng 90 ngày để mở đường cho đàm phán, nhưng nguy cơ về thuế đối ứng vẫn đang hiện hữu và rất phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức lớn đối với doanh nghiệp (DN) Việt Nam, đặc biệt là các DN xuất khẩu vào thị trường Mỹ – thị trường chiếm tỷ trọng cao nhất trong kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.
Theo rà soát của VCCI, hơn 29% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024 là sang thị trường Mỹ, với các mặt hàng chủ lực như: điện tử, dệt may, da giày, gỗ và sản phẩm gỗ, thủy sản, máy móc, thiết bị… Trong đó, nhiều ngành có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ lên tới trên 40%, thậm chí vượt 50%, như ngành gỗ, dệt may, thiết bị điện tử…
Điều này cho thấy, nếu mức thuế đối ứng bị áp dụng, các DN Việt Nam sẽ bị tổn thương nặng nề (mất thị phần, giảm sức cạnh tranh, gián đoạn sản xuất, mất việc làm…), ảnh hưởng tới tăng trưởng GDP và ổn định kinh tế vĩ mô.
Không chỉ vậy, Việt Nam còn đối diện với các tác động dây chuyền và chuyển hướng thương mại. Đơn cử, hàng hóa từ các nước bị áp thuế sẽ tìm cách chuyển sang các thị trường khác, trong đó có Việt Nam làm gia tăng cạnh tranh, nguy cơ gian lận thương mại, trung chuyển hàng hóa và bị điều tra chống lẩn tránh thuế.
Ông Đậu Anh Tuấn – Phó tổng thư ký VCCI cho rằng chính sách thuế đối ứng của Mỹ sẽ đặc biệt ảnh hưởng đến các ngành xuất khẩu chủ lực, trong đó nhiều mặt hàng trọng điểm của Việt Nam không nằm trong danh sách miễn trừ, trong khi các đối thủ trong khu vực lại được hưởng thuế suất thấp hơn.
Theo ông Tuấn, chính sách đối ứng của Mỹ không chỉ ảnh hưởng đến các DN trực tiếp xuất khẩu mà còn tác động dây chuyển “domino” đến cả hệ sinh thái liên quan như nhà cung ứng nguyên liệu, đơn vị gia công, logistics, tài chính… Kéo theo đó là chi phí sản xuất tăng, chuỗi cung ứng gián đoạn sẽ là những thách thức lớn cho toàn ngành.
Trong nguy có cơ
Tuy vậy, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho rằng trong nguy luôn có cơ. Đây cũng là thời điểm để Việt Nam nhìn lại chiến lược phát triển, nâng cao năng lực nội tại, chủ động thích ứng và định vị lại vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Các bộ ngành liên quan thực hiện đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và chuỗi cung ứng; tận dụng hiệu quả các hiệp định tự do (FTA) thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP để mở rộng thị trường tại EU, Canada, Úc…; khai thác các thị trường tiềm năng như Tây Nam Trung Quốc, Trung Đông, Mỹ Latinh và phát triển thị trường nội địa.
VCCI kiến nghị Chính phủ đối thoại chiến lược với Mỹ ở cấp cao, nhằm đạt được các thỏa thuận song phương, giảm xung đột, minh bạch thông tin, thúc đẩy nhập khẩu từ Mỹ (LNG, nông sản, công nghệ cao…), cân bằng thương mại và tạo niềm tin chính trị.
Ông Công cũng cho rằng cần tái cấu trúc chuỗi cung ứng và công nghiệp hỗ trợ: nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc xuất xứ, phát triển công nghiệp nền tảng như hóa chất, vật liệu mới, logistics, công nghệ cao… nhằm giảm phụ thuộc nhập khẩu và rủi ro thương mại.
Đặc biệt, cần tham gia chuỗi cung ứng chiến lược của Mỹ: đầu tư vào các trung tâm kỹ thuật bán dẫn, công nghiệp xanh, năng lượng tái tạo để trở thành mắt xích đáng tin cậy thay thế Trung Quốc trong chuỗi giá trị toàn cầu. Ngoài ra, cần nâng cao năng lực thể chế và hạ tầng: cải thiện môi trường đầu tư, minh bạch hóa chính sách, nâng cấp chất lượng nguồn nhân lực và hạ tầng logistics để DN có thể cạnh tranh hiệu quả và phát triển bền vững.
Bà Nguyễn Việt Hà, Phó chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Hà Nội (Armcham Hanoi) cho biết có 3 hướng Chính phủ đã xác định và DN cũng rất ủng hộ, đó là: Thu hẹp thặng dư thương mại đối với Mỹ; kiểm soát về xuất xứ hàng hóa; giải quyết một số rào cản kỹ thuật.
Trong đó, đối với việc thu hẹp thặng dư thương mại, Chính phủ đã xem xét việc hạ thuế suất với rất nhiều mặt hàng nhập khẩu và xuất khẩu của Việt Nam; tăng cường nhập khẩu nhiều hơn từ Mỹ. Hai hướng này có vai trò bổ trợ cho nhau vì rất khó có thể thu hẹp được khoảng cách thặng dư thương mại hiện tại đang ở mức hơn 100 tỉ USD.
Về kiểm soát xuất xứ hàng hóa, bà Hà cho hay phía Mỹ quan ngại chủ yếu việc hiện tại Việt Nam đang sử dụng rất nhiều vật liệu từ nước khác để sử dụng và xuất khẩu sang Mỹ. Những nước này có thể lợi dụng việc thuế suất của họ đang cao và thuế suất của Việt Nam thấp để có thể chuyển hàng hóa của họ qua Việt Nam đến các nước trung gian để đẩy sang Mỹ.
“Các DN trong nước cần tiếp tục đa dạng hóa hơn các nguồn nhập khẩu nguyên liệu của mình để không bị phụ thuộc vào một nguồn nguyên liệu, mà có thể nhập từ các nguồn khác”, bà Nguyễn Việt Hà cảnh báo.
Đây là thời điểm đòi hỏi cộng đồng DN phải tự lực vươn lên. Các DN cần từng bước điều chỉnh cơ cấu xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường. Ngoài ra, cộng đồng DN Việt Nam đừng bỏ qua thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân Việt Nam. Đây là thị trường rất tiềm năng, nhờ phân khúc người dân có thu nhập trung bình đang tăng cao. Đây là điểm hấp dẫn mà không phải quốc gia nào cũng có được.
TS Đậu Anh Tuấn – Trưởng ban Pháp chế, Phó tổng thư ký VCCI
Xem thêm: